Dudak Damak Yarıkları (DDY) üst dudak, burun tabanı, üst diş kavsi ve yumuşak damakta görülebilen yarıklardır. DDY, en sık rastlanan doğumsal bozukluklardan olup anne karnındaki gelişimin 4. ve 8. haftaları arasında, yüz yapılarının oluşumu sırasındaki bir hata sonucunda meydana gelmektedir. Ülkemizde yeni doğanlarda dudak damak yarığı sıklığı 1/800 olarak tespit edilmiştir (*). Doğumsal bozuklukların yaklaşık %65’ini oluşturmaktadır. Hastalığın dağılımı ırk, cinsiyet, coğrafya gibi çeşitli faktörlere göre değişim göstermektedir. Etiyolojisi tam olarak bilinmemekle beraber, genetik ve çevresel faktörlerin (yakın akraba evlilikleri, annenin gebelik esnasında yoğun sigara, alkol tüketimi, gebelikte geçirilen enfeksiyonlar, kullanılan ilaçlar gibi) bu anomaliye sebep olduğu düşünülmektedir (**).

DDY hastalarının rehabilitasyonu özellikle fonksiyonel ve estetik olarak oldukça önem taşır ve son derece özenli ve dikkatli bir tedaviyi gerektirir. Doğumla başlayıp hastanın büyüme gelişiminin bitimine kadar devam eden tedavi sürecinde düzgün bir fonksiyonel yapı kazandırılmasının yanı sıra tatmin edici estetik sonuç, hastanın hayat kalitesinin arttırılması açısından oldukça önlemlidir. Başarılı bir DDY tedavisi ancak dudak damak yarığı ekibi olarak adlandırılan ve tıp ve diş hekimliğinin farklı branşlarını içine alan (genetik uzmanı, çocuk doktoru, plastik cerrah, odyolog, ortodontist, kulak burun boğaz uzmanı, pedodontist, dil ve konuşma terapisti, çocuk psikologu, protez uzmanı) bir ekibin beraber uyum içerisinde çalışmasıyla mümkündür (***).

Yeni doğan DDY hastalarında plastik cerrahi ile yarık dokuların operasyonu öncesinde bu yapıların birbirine yakınlaştırılarak daha başarılı ve estetik sonuçlar elde edilmesi amacıyla ortodontik plaklar hazırlanmaktadır. Bu plaklar aynı zamanda ağız boşluğu ve burun boşluğunu birbirinden ayırarak bebeğin beslenmesine katkıda bulunmakta ve enfeksiyon riskini de azaltmaktadır. Aynı zamanda burnun da etkilendiği vakalarda burun kıkırdak dokusunun şekillendirilmesine olanak tanınmaktadır. Ortodontik plakların yapılmasıyla üst diş kavsi, dudak ve burnun düzgün bir şekilde hizaya getirilmesi, dudak operasyonunu yapacak olan cerrahın daha başarılı ve tatminkâr bir cerrahi sonucu elde etmesini sağlamaktadır. Cerrahi öncesi ortodontik plak tedavisi ile yarık hatlarının küçültülmesi sayesinde yapılacak olan ilk dudak kapatma operasyonunda, dudak segmentlerinin zahmetsizce primer olarak kapatılmasına imkân tanınmaktadır. Aynı şekilde, yarık olan üst diş kavislerinin yaklaştırılması da cerrahın başarılı bir sonuç ortaya çıkarmasını sağlamaktadır (****).

* Borçbakan C. Dudak Damak Yarıkları. Ankara: Hacettepe Taş Kitapçılık, 1980.

** Tunçbilek G. Dudak- damak yarıklarında kalıtım ve epidemiyoloji. In: Erk Y, Özgür F, eds. Dudak damak yarıkları. Ankara: İşkur Matbaacılık Ltd Şti; 1999: s.7-13.

*** Kuijpers-Jagtman AM. The orthodontist, an essential partner in CLP treatment. B-ENT 2006; 2: 57-62.

**** Gökçe SM ve ark. Tek taraflı dudak damak yarıklı hastalarda nazo-alveolar şekillendirme. Gülhane Tıp Derg 2012; 54: 160-164.