ÇENE EKLEMİ TEDAVİSİ (DİŞ GICIRDATMA –BRUKSİZM- TEDAVİSİ)

Çene eklemi, kafa tabanı ve alt çene kemiği arasında yer alan ve uzayın üç yönünde hareket edebilen, konuşma, çiğneme ve yutkunma gibi hayati fonksiyonların yerine getirilebilmesini sağlayan özel bir eklemdir. Kulağın hemen önünde yer alır. Bu iki kemik arasında alt çenenin hareketleri sırasında alt çene kemiğinin kafatası kemiğine sürtünmesini engelleyerek hareketin uyumunu sağlayan bir disk bulunur. Çene eklemi, çeşitli kaslar, bağlar ve bir kapsül ile çevrilidir. Alt dişler ve üst dişler (dolayısıyla alt ve üst çene) arasındaki uyum, bu eklemin sağlıklı bir şekilde çalışabilmesi için rehber rol oynar. Dişler arasında yer alan herhangi bir uyumsuzluk eklem yapıları üzerinde travmaya sebep olarak eklem sağlığını olumsuz yönde etkileyebilir (*). Dişlerdeki kapanış bozukluklarının varlığında, yoğun stres yaşanan dönemlerde ve kadınlarda daha çok görüldüğü bilinmektedir (**). Toplumun %75’ inde eklem problemi belirtileri bulunmakta %33’ ü eklem ağrısı yaşamaktadır (***).

Çene eklemi problemleri ağrı (dişlerde, eklemde, çevre kas dokuda, kulakta, şakak bölgesinde ve hatta boyunda ağrı), eklemde klik sesi, ağız açma kapamada kısıtlılık, ağız açık ya da kapalı iken oluşan çene kilitlenmesi gibi belirtilerle kendini göstermekte ilerleyen aşamalarda hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyerek anksiyeteye neden olabilmektedir. Bu problemler bazen kendiliğinden geçerken bazen de bir uzman tarafından tedavi edilmesi gerekmektedir. Geçmeyen bir ağrı varlığında veya çene hareketlerinizde herhangi bir kısıtlılık olduğu durumlarda bir uzmana danışmalısınız.

Çene eklemi problemlerinin pek çok ve karmaşık nedenleri bulunmakta bu nedenle de bir uzman tarafından dikkatlice teşhis edilmesi gerekmektedir. Eklem problemlerinin nedenleri arasında, stres (buna bağlı olarak diş sıkma, gıcırdatma alışkanlıkları), bu bölgeye alınan travmalar (istenmeyen alışkanlıklar, uzun süreli sakız çiğneme gibi), iltihaplanmalar, dişlerdeki kapanış bozuklukları ve eklemi oluşturan anatomik yapılardaki bozukluklar gibi nedenler yer almaktadır.

Eklem problemlerinin teşhisinde oldukça detaylı bir anamnez ve hasta hikayesi ile hastanın detaylı muayenesi önem taşır. Bununla birlikte gerekli durumlarda eklem içi kemik yapılarının ve yumuşak dokuların incelenmesi amacıyla röntgen, bilgisayarlı tomografi ve manyetik rezonans gibi görüntüleme yöntemlerine başvurulmaktadır.

Eklem problemlerinin tedavisinde, doğru teşhis büyük önem taşır. Öncelikle etkenin belirlenip ortadan kaldırılması gerekir. Eklem ağrıları diş kaynaklı ağrılarla (özellikle 20 yaş dişleri) ve kulak ağrısı ile karıştırılabilir. Dişlerin kapanış bozukluklarından şüphelenildiğinde genellikle eklem plağı dediğimiz hastanın kendisinin takıp çıkarabileceği splint tedavisi uygulanmaktadır. Ancak tüm dişlerin, kasların ve eklem yapılarının korunması ve rahatlatılması için bu splint hastaya özel olarak ve hassas bir şekilde ayarlanmalıdır. Bazen 24 saat kullanılması gereken bu splint farklı vakalarda (örneğin geceleri diş gıcırdatma alışkanlığı olanlarda) yalnızca geceleri kullanılabilmektedir. Bunun yanı sıra fizik tedavi, ilaç tedavisi, cerrahi tedavi ve/veya psikolojik tedavi gerekebilir.

*Ramfjord SP 1961. Dysfunctional temporomandibular joint and muscle pain. Journal of Prosthetic Dentistry 11, pp.353-374.

**Bell WE 1986. Temporomandibular Disorders. Chicago: Year Book Medical Publishers, pp. 172- 214.